Himalaje to góry pełne tajemnic, sprawdź, czego nie dowiesz się o nich z przewodnika
Himalaje to najwyższe pasmo górskie na Ziemi. Położone w południowej Azji rozpalają wyobraźnię ludzi na całym świecie. Zazwyczaj postrzegane przez pryzmat wędrówek na Mount Everest czy Annapurnę mają o wiele więcej do zaoferowania. Bo Himalaje to góry, które kształtowały ludzi i ich historię. W cieniu tych milczących olbrzymów istnieje bogaty i kolorowy świat, który w wielu miejscach przetrwał do dzisiaj. I właśnie o nim chcemy Ci dziś opowiedzieć.
Himalaje to góry, które zaskakują różnorodnością
Himalaje to pasmo górskie położone na terenach Pakistanu, Indii, Chin (Tybetu), Nepalu i Buthanu. Stanowią ekoregion, który jest jednocześnie różnorodny i zależny od siebie. Lokalizacja geograficzna i wysokość wpływają na to, że rozpiętość klimatu waha się od tropikalnego u podnóża po wieloletni śnieg i lód na najwyższych wzniesieniach.
Region usiany jest setkami malowniczych jezior, których liczba zmniejsza się wraz z wysokością. Himalaje to góry, w których im wyżej i bliżej słońca, tym… zimniej. W wysokich górach w lecie temperatura utrzymuje się na poziomie – 25℃. Co więcej, na południowe stoki okresowo oddziałują monsuny. Po stronie północnej, gdzie leży m.in. Górny Mustang nie dociera monsun. Na tej suchej i bezkresnej, wysokogórskiej pustyni wiatr maluje obrazy w skałach.
Jednak, o wspomnieniach z podróży decyduje coś więcej, niż tylko mijane krajobrazy. Wpływ na to, jak zapamiętasz to miejsce, ma atmosfera i ludzie spotkani po drodze. Zgadzasz się z nami?
Nepal – by zrozumieć współczesność, trzeba poznać historię
W drugiej połowie XVIII wieku królestwo Nepalu zamknęło się dla cudzoziemców. Odcięto również szlaki handlowe między Indiami a Tybetem. Mimo to, w pierwszej dekadzie XIX wieku Nepal stał się obiektem zainteresowania Brytyjczyków. Kraj nie zamierzał jednak ulegać obcej dominacji, co doprowadziło do wojny. W jej wyniku Brytyjczycy do 1915 r. mieli wpływ na politykę zagraniczną Królestwa, lecz nie mogli wtrącać się w jego sprawy wewnętrzne. Dzięki temu Nepal zdołał uchronić się przed kolonizacją.
Królestwo dotknęły jednak zawirowania wewnętrzne. W 1849 roku Ranowie, czyli „dziedziczni premierzy” przejęli realną władzę w Nepalu. Ich rządy to czas biedy wyzysku i prześladowań religijnych. Blokada reform oraz ograniczony dostęp do edukacji doprowadziły kraj do upadku. Ostatecznie, w wyniku wojny domowej, w 2008 r. dziedziczną monarchię zastąpił wybierany w demokratycznych wyborach rząd.
Warto przy okazji wspomnieć, o jednym z najbardziej tajemniczych miejsc w Nepalu.
„Zakazane Królestwo”, czyli dzisiejszy Mustang, było rządzone nieprzerwanie przez jedną linię władców wywodzących się z Tybetu, aż do 2008 r.
Co ciekawe, po opanowaniu przez taoistów Tybetu, kultura i tradycje tybetańskie przetrwały tu bez wpływu Chińczyków, gdyż formalnie ziemie te należały do Nepalu. Nadal ma się tu wrażenie, że czas się zatrzymał, chociaż coraz większe zainteresowanie turystów zapewne doprowadzi do komercjalizacji tego miejsca.
Himalaje Indyjskie – tu czas na chwilę się zatrzymał
Indyjskie Himalaje to góry w północno-wschodnich Indiach, gdzie tereny są w wielu miejscach niedostępne. Przecinają je głębokie doliny i skalne pustynie. Mimo to Ladakh zawsze stanowił łakomy kąsek dla silnych sąsiadów. O historii państwa przez wieki decydowało położenie na szlakach handlowych karawan udających się w kierunku Indii, Tybetu czy Azji Centralnej. Ostatecznie regionem zawładnęła linia tybetańskich władców, która w połowie IX wieku opuściła Tybet. Chociaż buddyzm na tych terenach był obecny już wcześniej, to właśnie z tego okresu pochodzą najstarsze Lemańskie klasztory w Alchi. W kolejnych wiekach Ladakh mniej lub bardziej skutecznie odpierało najazdy wojsk kaszmirskich czy ataki Mongołów.
27 października 1951 roku region oficjalnie stał się częścią Indii. Również tego dnia oficjalnie zamknięto granicę z Tybetem i zakończono wszelkie kontrakty handlowe w tym obszarze. Ladakh i Zanskar zostały całkowicie zamknięte dla obcokrajowców. Toczący się konflikt pomiędzy Indiami, Pakistanem a Chinami dodatkowo pogłębił izolację regionu.
Drogę biegnącą wzdłuż Tybetu i Indii zbudowano dopiero w latach 60 XX wieku.
Co więcej, początkowo służyła jedynie usprawnieniu działań militarnych. Starsi mieszkańcy tego regionu pamiętają jeszcze świat bez asfaltu…
Przy okazji, zachęcamy do przeczytania artykułu o Dharamsali. To niezwykłe miasto w Himalajach Indyjskich doczekało się całego artykułu na naszym blogu.
Współczesny Nepal i Himalaje Indyjskie
Historia ma wpływ na ludzi, a izolacja pomaga zachować tradycję i lokalną tożsamość. W Nepalu, gdzie demokracja jest ustrojem bardzo młodym, miejscowi są niezwykle mili, otwarci i życzliwi. Nepal pod względem etnicznym jest bardzo zróżnicowany. Żyje tu ok. 30 milionów ludzi i oficjalnie używa się aż 123 języków! Do Nepalu przybywa wielu turystów z zachodu, którzy pragną zdobyć najwyższe góry świata. To sprawia, że Napal się zmienia, komercjalizuje. Nadal jest tu, jednak wiele miejsc biegnących z dala od uczęszczanych szlaków, w których można poczuć magię tego niezwykłego miejsca.
W Himalajach Indyjskich obecnie powstaje wiele nowych dróg, jednak nadal miejsca takie, jak Zanskar odwiedza niewielu podróżnych. Dzięki izolacji te miejsca zachowały kulturę religijną. Tybetańskie klasztory i wioski tu pozostały nietknięte.
Ladakh jako jedyny region w Himalajach przetrwał bowiem chińską rewolucję kulturalną. Nastrój tybetańskiego buddyzmu oddaje barwny styl życia w tym surowym krajobrazie. Nie bez powodu to miejsce jest nazywane Małym Tybetem.
Znajdziesz tu buddyjskie klasztory położone na wysokości ponad 4000 m n.p.m. Zachowały się również miejsca, jak klasztor Key, gdzie nadal kształcą się przyszli lamowie (wspaniałe miejsce, odwiedzamy je na naszej wyprawie – zajrzyj tutaj po więcej szczegółów.
Co ciekawe, hinduizm jako wyznawaną religię deklaruje 80% mieszkańców Indii i Nepalu. Szczególnie w Nepalu powoli, krok po kroku, przejmuje coraz wyższe partie himalajskich dolin. Mimo to, w Himalajach dominuje buddyzm tybetański (lamaizm).
Wyróżnia go bardzo rozbudowany rytuał, ogromna liczba bóstw, duchów, świętych i demonów. W rytuałach można dostrzec pierwotny tybetański szamanizm oraz elementy tybetańskiej religii bon. Powszechny jest tu kult duchów gór czy jezior. To wszystko sprawia, że Himalaje to góry, mające niepowtarzalną, uduchowioną atmosferę.
Himalaje to góry, w których mieszkają Szerpowie
Obcokrajowcy zazwyczaj odwiedzają Nepal, rzadziej Himalaje Indyjskie. I możesz nam wierzyć, chociaż góry są tak samo piękne, to ludzie są w tych miejscach zupełnie inni. Wpływa na to historia, język, izolacja. Bo tylko przeglądając wspaniałe zdjęcia z drugiego końcu globu, możesz odnieść wrażenie, że wszyscy mieszkańcy Himalajów to Szerpowie.
Owszem, Szerpowie zamieszkują najwyżej położone wioski wzdłuż rzeki Duth Kosi w Nepalu i są cenionymi przewodnikami i tragarzami w wysokich górach. Chociaż w zbiorowej świadomości reprezentują całą ludność tych obszarów, tak naprawdę są wyjątkowi na tle innych narodów zamieszkujących Himalaje. Szerpowie są jedną z najbardziej mobilnych grup etnicznych w Nepalu. Wyróżniają się wysokim poziomem edukacji i… wciąż jeszcze dość popularną poliandrią. Co ciekawe zawsze mężowie jednej kobiety są braćmi. Zapewne, dlatego pojawił się zwyczaj, że gdy w rodzinie rodzi się trzeci syn, zazwyczaj ten „średni” zostaje przeznaczony na buddyjskiego mnicha.
Kogo jeszcze możesz spotkać w Himalajach?
Szerpowie to niejedyna grupa etniczna w Himalajach. Południowe zbocze masywu Annapurny zamieszkują Gurungowie. Gurungowie mają ścisłe zasady zawierania małżeństw i stanowią grupę o ustalonej i prawie niezmiennej kulturze i zwyczajach. Gurungów wyróżnia ciekawe rozwiązanie, jakim są rodi, czyli rodzaje klubów dla młodzieży pomiędzy 10 a 18 rokiem życia. Rodi prowadzą dorosłe osoby obdarzone zaufaniem mieszkańców wioski. Młodzież wspólnie bawi się i pracuje, co finalnie ma pomóc w świadomym wyborze przyszłego towarzysza życia.
W dystrykcie Mustang w Nepalu zamieszkują Thakali. To bogatsza grupa etniczna. Swoją pozycję ekonomiczną zawdzięcza monopolowi, jaki przyznano jej przed wiekami na handel solą z Tybetem. Wprawdzie po Chińskiej inwazji na Tybet handel zanikł, jednak społeczność przystosowała się do nowego środowiska. Mustang zamieszkują również Lobowie, którzy obecnie doświadczają niezwykłego przyspieszenia społecznego i kulturalnego. Kontakt z zachodem powoduje, że trudniej jest im utrzymać tradycyjny sposób i tempo życia. Bombardowani informacjami dzięki telewizji czy smartfonom w szybkim tempie zastępują tradycję nowoczesnością i zachodnimi problemami.
Himalaje to góry, w których po indyjskiej stronie mieszkają Gużarowie. To w większości niepiśmienni i słabo wykształceni pasterze kóz i owiec. Gudżarowie są samowystarczalni i unikają obcych. Na północ od Katmandu możesz spotkać też Tamangów. Ich wioski położone są wysoko w górach i charakteryzują się dwukondygnacyjnymi domami, budowanymi z ciosanego kamienia. Społeczność podzielona jest na klany, a poliandria jest tu surowo zakazana. Warto też wspomnieć o Ladakhijczykach, których sztuka, architektura, medycyna i religia ściśle wiążą się z Tybetem. Zamieszkują oni głównie niewielkie osady w głębi gór. To samowystarczalni rolnicy prowadzący gospodarstwa na niezbyt żyznych terenach.
Czas działa na niekorzyść poszukiwaczy niezwykłych miejsc
Niestety, podczas gdy Himalaje Indyjskie, pozostają w dużej części nietknięte przez zachodnie wpływy, w Nepalu można zauważyć coraz większą komercjalizację regionu. Dzieje się tak, gdyż w Himalajach po stronie Nepalskiej rozwija się turystyka nastawiona na trekking.
Tradycyjny świat się kurczy i mamy niepokojące wrażenie, że zostało coraz mniej czasu, aby chłonąć jego piękno i poznawać bogate wartości.
Mozaika kultur, smaków i zapachów to wspaniałe wspomnienia, które możesz przywieźć z podróży. Wyprawa w Himalaje, do Indii czy Nepalu, jest tego doskonałym przykładem. Niestety, nawet tutaj dociera zachodnia cywilizacja, która wypiera ten bogaty świat tradycji. Lepiej zatem nie odkładać podróży na emeryturę!
